Informacja o kontroli ryb i produktów rybnych w zakresie weryfikacji deklarowanego składu z rzeczywistym

Realizując program kontroli UOKiK w zakresie kontroli ryb i produktów rybnych w zakresie weryfikacji deklarowanego składu z rzeczywistym, Wojewódzki Inspektorat Inspekcji Handlowej w Szczecinie przeprowadził na terenie województwa zachodniopomorskiego łącznie 9 kontroli u 8 przedsiębiorców. Przedsiębiorców do kontroli wytypowano na podstawie własnego rozeznania i zgłoszenia konsumenta.

Kontrolą objęto niżej wymienionych przedsiębiorców:
a.)    Sklepy sieci handlowych:

• Przedsiębiorca, prowadzący działalność gospodarczą w Szczecinie [2 x KONTROLA URZĘDOWA];
• Przedsiębiorca, prowadzący działalność gospodarczą w Szczecinie [KONTROLA URZĘDOWA];
• Przedsiębiorca, prowadzący działalność gospodarczą w Goleniowie [KONTROLA URZĘDOWA];
• Przedsiębiorca, prowadzący działalność gospodarczą w Drawsku Pomorskim [KONTROLA URZĘDOWA].

b.)    Pozostałe sklepy:

• Przedsiębiorca, prowadzący działalność gospodarczą w Stargardzie [KONTROLA URZĘDOWA z rozszerzonym zakresem dla przeciwdziałania popełnienia wykroczenia];
• Przedsiębiorca, prowadzący działalność gospodarczą w Chojnie [KONTROLA URZĘDOWA z rozszerzonym zakresem dla przeciwdziałania popełnienia wykroczenia];
• Przedsiębiorca, prowadzący działalność gospodarczą w Świdwinie [KONTROLA URZĘDOWA];
• Przedsiębiorca, prowadzący działalność gospodarczą w Białogardzie [KONTROLA URZĘDOWA].

W trakcie przeprowadzonych kontroli sprawdzono ogółem 44 partie środków spożywczych o wartości 4219 zł, kwestionując 6 partii o wartości 738 zł.
Kontrolą objęto:

• ryby świeże – sprawdzono 5 partii o wartości 930 zł, nie kwestionując żadnej partii;
• ryby wędzone – sprawdzono 10 partii o wartości 745 zł, nie kwestionując żadnej partii;
• ryby mrożone (bez glazury) – sprawdzono 9 partii o wartości 991 zł, kwestionując 4 partie o wartości 614 zł;
• ryby mrożone w glazurze – sprawdzono 2 partie o wartości 98 zł, kwestionując 1 sprawdzaną partię o wartości 34 zł;
• mrożone glazurowane filety rybne – sprawdzono 2 partie o wartości 375 zł, nie kwestionując żadnej partii;
• marynaty rybne – sprawdzono 8 partii o wartości 531 zł, kwestionując 1 partię o wartości 90 zł;
• sardynki, tuńczyk bonito - sprawdzono 3 partie o wartości 248 zł, nie kwestionując, żadnej partii,
• konserwy rybne pozostałe – sprawdzono 4 partie o wartości 212 zł, nie kwestionując żadnej partii;
• inne produkty tj. 1 partię ryby po grecku o wartości 89 zł.

W układzie tematycznym wyniki kontroli przedstawiały się następująco:

1. Ocena jakości ryb i produktów rybołówstwa w zakresie cech organoleptycznych i fizykochemicznych w odniesieniu do obowiązujących przepisów oraz deklaracji w oznakowaniu

Badania próbek produktów przeprowadzono w Laboratorium Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w Poznaniu, gdzie dokonano sprawdzenia cech organoleptycznych i fizykochemicznych w odniesieniu do deklaracji producentów oraz obowiązujących przepisów.
Ogółem zbadano 8 partii (25 op.) ww. produktów na łączną wartość 772 zł, kwestionując 1 partię o wartości 90 zł. Pozostałe badane produkty były zgodne z wymaganiami w zakresie przeprowadzonych badań. Nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie badanych substancji dozwolonych.
Badaniem objęto:

• ryby mrożone luz (bez glazury) – 2 partie o wartości 251 zł;
• marynaty rybne – 2 partie o wartości 168 zł z czego zakwestionowano 1 partię o wartości 90 zł;
• sardynki, tuńczyk, bonito – 2 partie o wartości 212 zł,
• konserwy rybne pozostałe – 1 partię o wartości 52 zł;
• inne produkty tj. 1 partię ryby po grecku o wartości 89 zł.

W wyniku przeprowadzonych badań (sprawozdanie z badań numer 289/2019 z dnia 30.10.2019 r.) zakwestionowano 1 partię produktu u przedsiębiorcy w Szczecinie tj. Filety śledziowe wiejskie XXL bez konserwantów 900g – marynowane filety ze śledzia atlantyckiego bez skóry, z cebulą marynowaną, w oleju rzepakowym oznakowane m.in.:
nr partii: 259/2; należy spożyć do: 05.11.2019, dla których stwierdzono, że nie odpowiadają deklaracji producenta na opakowaniu z uwagi na:
?    niższą zawartość białka (gdzie, po uwzględnieniu tolerancji zgodnie z wytycznymi dla właściwych organów w sprawie kontroli zgodności z prawodawstwem UE
w odniesieniu do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011 z dnia 25 października 2011 r. w sprawie przekazywania konsumentom informacji
na temat żywności, zmiany rozporządzenia (WE) nr 1924/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady i rozporządzenia (WE) nr 1925/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady oraz uchylenia dyrektywy Komisji 87/250/EWG, dyrektywy Rady 90/496/EWG, dyrektywy Komisji 1999/10/WE, dyrektywy 2000/13/WE Parlamentu Europejskiego i Rady, dyrektyw Komisji 2002/67/WE i 2008/5/WE oraz dyrektywy Rady 90/496/EWG z dnia 24 września 1990 r. w sprawie oznaczania wartości odżywczej środków spożywczych w zakresie określenia limitów tolerancji dla składników odżywczych tj.: +/- 20 %, przy wartości deklarowanej 10,2 %, prawidłowy wynik mieści się w przedziale 8,16 %-12,24 %, natomiast wynik badania wynosi 7,6 %);
?    niższy udział składników stałych (gdzie przy wartości deklarowanej 710 g oraz uwzględniając niepewność wyników (10,9 g i 10,6 g) udział składników stałych wynosi 693 g i 674,2 g).
Powyższe nie odpowiada wymaganiom jakości handlowej określonym w art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 21 grudnia 2000 r. o jakości handlowej artykułów rolno – spożywczych (Dz. U. 2019 r. poz. 2178).

W związku z powyższym zostanie wysłane:

• wystąpienie pokontrolne do kontrolowanego przedsiębiorcy;
• wystąpienie pokontrolne do producenta;
• informacja do właściwego terytorialnie WIJHARS.

Ponadto:

• zostanie przeprowadzone postępowanie administracyjne z ustawy o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych zmierzające do wymierzenia kary pieniężnej;
• zostanie wszczęte postępowanie administracyjne zmierzające do wydania decyzji w sprawie uiszczenia kosztów przeprowadzonych badań laboratoryjnych.

2. Sprawdzenie ilości rzeczywistej produktu

Uwzględniając przepisy ustawy z dnia 7 maja 2009 r. o towarach paczkowanych (Dz. U. z 2018 r., poz. 2335) pobrane do badań laboratoryjnych produkty sprawdzono w zakresie zgodności zawartości masy netto z ilością rzeczywistą, zadeklarowaną przez producentów. Badaniem objęto 8 próbek (25 op.) ww. produktów na łączną wartość 772 zł, nie stwierdzając nieprawidłowości.

3. Sprawdzenie prawidłowości oznakowania

Prawidłowość oznakowania produktów rybołówstwa sprawdzono w odniesieniu
do przepisów:

• rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011 z dnia 25 października 2011 r. w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności, zmiany rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1924/2006 i (WE) nr 1925/2006 oraz uchylenia dyrektywy Komisji 87/250/EWG, dyrektywy Rady 90/496/EWG, dyrektywy Komisji 1999/10/WE, dyrektywy 2000/13/WE Parlamentu Europejskiego i Rady, dyrektyw Komisji 2002/67/WE i 2008/5/WE oraz rozporządzenia Komisji (WE) nr 608/2004 (Dz. Urz. UE L Nr 304 z 22.11.2011 str. 18 z późn. zm.);
• ww. ustawy o jakości handlowej artykułów rolno – spożywczych;
• rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 178/2002 z dnia 28 stycznia 2002 r. ustanawiające ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego, powołującego Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności oraz ustanawiające procedury w zakresie bezpieczeństwa żywności (Dz. Urz. UE L Nr 31 z 01.02.2002 str. 1 z późn. zm.);
• rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1379/2013 z dnia 11 grudnia 2013 r., w sprawie wspólnej organizacji rynków rybołówstwa i akwakultury, zmieniające rozporządzenie Rady (WE) nr 1184/2006 i (WE) nr 1224/2009 oraz uchylające rozporządzenia Rady (WE) nr 104/2000 (Dz. Urz. UE L Nr 354 z 28.12.2013. str. 1 z późn. zm.);
• rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 23 grudnia 2014 r. w sprawie znakowania poszczególnych rodzajów środków spożywczych (Dz. U. z 2015 r., poz. 29 z późn. zm.).
• rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1333/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie dodatków do żywności (Dz. Urz. UE L Nr 354 z 31.12.2008 str. 16 z późn. zm.),
• rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1334/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie środków spożywczych aromatyzujących i niektórych składników żywności o właściwościach aromatyzujących do użycia w oraz na środkach spożywczych oraz zmieniające rozporządzenie Rady (EWG) nr 1601/91, rozporządzenia (WE) nr 2232/96 oraz (WE) nr 110/2008 oraz dyrektywę 2000/13/WE (Dz. Urz. UE L 354 z 31.12.2008 s. 34 z późn. zm.),
• rozporządzenia (WE) nr 1924/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r. w sprawie oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych dotyczących żywności (Dz. Urz. UE L 404 z 30.12.2006, s. 9 z późn. zm.);
• rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 853/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. ustanawiającego szczególne przepisy dotyczące higieny w odniesieniu do żywności pochodzenia zwierzęcego (Dz. Urz. UE L Nr 139 z 30.04.2004 str. 55 z późn. zm.);
• rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 13 kwietnia 2004 r. w sprawie szczegółowego zakresu i sposobu znakowania niektórych grup i rodzajów artykułów rolno-spożywczych kodem identyfikacyjnym partii produkcyjnej (Dz. U. nr 83, poz. 772);
• rozporządzenia Rady (EWG) nr 2136/89 z dnia 21 czerwca 1989 r. ustanawiającego wspólne normy handlowe w odniesieniu do konserwowanych sardynek (Dz. Urz. UE L 212 z 22.7.1989, s. 79 z późn. zm.);
• rozporządzenia Rady (EWG) nr 1536/92 z dnia 9 czerwca 1992 r. ustanawiającego wspólne normy handlowe w odniesieniu do konserwowanego tuńczyka, pelamidy i tunka (Dz. Urz. UE L 163 z 17.6.1992, s. 1 z późn. zm.).

Ocenie oznakowania poddano 44 partie ryb i przetworów rybnych o łącznej wartości 4219 zł, kwestionując 5 partii produktów sprzedawanych luzem o wartości 648 zł.

W oznakowaniu ocenianych produktów nie podano dobrowolnej informacji „Produkt Polski”.

Nieprawidłowości dotyczące oznakowania stwierdzono w przypadku 1 przedsiębiorcy, prowadzącego działalność w Stargardzie, u którego stwierdzono:

• przy 5 partiach ryb mrożonych (filety Tilapii mrożonej, filety mrożone Dorsza atlantyckiego, filety mrożone Dorsza norweskiego, tusza mrożona Karmazyna, filety mrożone Sandacza) oferowanych do sprzedaży luzem bez opakowania, że w miejscu sprzedaży na wywieszce dotyczącej danego środka spożywczego lub w inny sposób, w miejscu dostępnym bezpośrednio konsumentowi finalnemu nie podano:
• nazwy systematycznej środka spożywczego;
• metody produkcji, w szczególności następującego sformułowania: "...złowione..." lub "...w wodach śródlądowych..." lub "...wyhodowane...";
• obszaru, na którym produkty zostały złowione lub wyhodowane, oraz kategorii narzędzia połowowego użytego do połowów,

co narusza wymagania art. 35 ust. 1 lit a), b), c) ww. rozporządzenia nr 1379/2013 i nie odpowiada wymaganiom jakości handlowej określonym w art. 4 ust. 1 ww. ustawy o jakości handlowej artykułów rolno – spożywczych.

Ponadto u ww. przedsiębiorcy w oparciu o przedstawione dokumenty zakupu (faktura vat) ustalono, że będąca w sprzedaży ryba deklarowana jako „Filety mrożone - Dorsz norweski” to „Filet z czarniaka b/s”. Podanie w miejscu sprzedaży nazwy niezgodnej z prawdą tj. „Filety mrożone-Dorsz norweski” zamiast „Filet z czarniaka b/s”, wprowadza w błąd konsumenta w szczególności, co do jego charakteru, tożsamości, właściwości, składu i wskazuje na zafałszowanie produktu zgodnie z definicją zawartą w art. 3 pkt 10 lit. b ww. ustawy o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych i nie odpowiada wymaganiom jakości handlowej określonym w art. 4 ust. 1 tej ustawy.

W związku z powyższym:

• wysłano wystąpienie do kontrolowanego przedsiębiorcy;
• zostanie przeprowadzone postępowanie administracyjne z ustawy o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych zmierzające do wymierzenia kary pieniężnej.

Dotychczas kontrolowany przedsiębiorca nie udzielił odpowiedzi na wystąpienie pokontrolne.

4. Przestrzeganie aktualności dat minimalnej trwałości i terminów przydatności do spożycia oraz przestrzeganie warunków i sposobu przechowywania

Kontrolą objęto ogółem 44 partie ryb i produktów rybnych o wartości 4219 zł, uwzględniając deklaracje zawarte w oznakowaniu oraz wymagania przepisów rozporządzenia (WE) nr 852/2004 Parlamentu europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie higieny środków spożywczych (Dz. Urz. UE L Nr 139 z 30.04.2004. str. 1 z późn. zm.) oraz wymagania rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 19 kwietnia 2003 r. w sprawie szczegółowych wymagań w zakresie składowania i transportu głęboko mrożonych artykułów rolno-spożywczych ( Dz. U. Nr. 177, poz. 1733 z późn. zm.). W sprawdzanym zakresie nieprawidłowości nie stwierdzono.

5. Identyfikowalność towarów

Zgodnie z art. 18 ust. 2 ww. rozporządzenia nr 178/2002 oraz art. 3 rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) nr 931/2011 z dnia 19 września 2011 r. w sprawie wymogów dotyczących możliwości śledzenia ustanowionych rozporządzeniem (WE) nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do żywności pochodzenia zwierzęcego (Dz. Urz. UE L 242 z 20.09.2012r. str. 2) oraz art. 58 ust. 5 rozporządzenia Rady (WE) nr 1224/2009 z dnia 20 listopada 2009 r. ustanawiające wspólnotowy system kontroli w celu zapewnienia przestrzegania przepisów wspólnej polityki rybołówstwa, zmieniające rozporządzenia (WE) nr 847/96, (WE) nr 2371/2002, (WE) nr 811/2004, (WE) nr 768/2005, (WE) nr 2115/2005, (WE) nr 2166/2005, (WE) nr 388/2006, (WE) nr 509/2007, (WE) nr 676/2007, (WE) nr 1098/2007, (WE) nr 1300/2008, (WE) nr 1342/2008 i uchylające rozporządzenia (EWG) nr 2847/93, (WE) nr 1627/94 oraz (WE) nr 1966/2006 (Dz. Urz. UE L 343 z 22.12.2009 str.1 z późn. zm.) oraz art. 67 rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) nr 404/2011 z dnia 8 kwietnia 2011 r. ustanawiającego szczegółowe przepisy wykonawcze do rozporządzenia Rady (WE) nr 1224/2009 ustanawiającego wspólnotowy system kontroli w celu zapewnienia przestrzegania przepisów wspólnej polityki rybołówstwa (Dz. Urz. UE L Nr 112 z 30.4.2011 str. 1 z późn. zm.) sprawdzono w trakcie prowadzonych postępowań kontrolnych, czy kontrolowani przedsiębiorcy mogą zidentyfikować każdą osobę, która dostarczyła im środek spożywczy. W przypadku 2 przedsiębiorców postępowanie w sprawie identyfikowalności towarów jest w toku. Pozostali przedsiębiorcy przedstawili dokumenty, na podstawie których identyfikowano dostawców ocenianych produktów.

6. Identyfikacja przedsiębiorcy

W trakcie przeprowadzonych kontroli u wszystkich kontrolowanych przedsiębiorców dokonano identyfikacji przedsiębiorcy zgodnie z ustawą z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców (Dz.U. z 2019 r. poz. 1292). Identyfikacji dokonano w oparciu o wpisy do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego oraz w oparciu o wpisy do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG). Nieprawidłowości w badanym zakresie nie stwierdzono.

7. Inne zagadnienia

• Rzetelność obsługi klientów. U 5 przedsiębiorców dokonano zakupu kontrolnego przedmiotowych produktów celem sprawdzenia rzetelności obsługi. W powyższym zakresie nieprawidłowości nie stwierdzono.
• Orzeczenia lekarskie. Sprawdzono przestrzeganie postanowienia art. 59 ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz. U. z 2019 r. poz. 1252 ze zm.) dotyczącego przechowywania i udostępniania na żądanie organów urzędowej kontroli żywności orzeczeń lekarskich wydawanych osobom bezpośrednio stykającym się z żywnością. Wszyscy kontrolowani przedsiębiorcy przechowywali aktualne orzeczenia lekarskie osób bezpośrednio stykających się z żywnością. Nieprawidłowości w powyższym zakresie nie stwierdzono.
• Stosowanie i używanie narzędzi pomiarowych podlegających prawnej kontroli metrologicznych. W toku kontroli u 2 przedsiębiorców stwierdzono stosowanie wag elektronicznych z nieważnymi dowodami kontroli metrologicznej. Powyższe stanowiło naruszenie przepisu art. 8a ust. 1 ustawy z dnia 11 maja 2001 r. Prawo o miarach (Dz. U. z 2019 r., poz. 541 z późn. zm.). W trakcie kontroli wydano ustne żądania kontrolowanym przedsiębiorcom. Jeden z przedsiębiorców do czasu zakończenia czynności kontrolnych, wycofał niezalegalizowaną wagę, w zamian wprowadzając do użytkowania wagę z aktualnymi cechami legalizacji, będącej na stanie sklepu. Natomiast kolejny przedsiębiorca wycofał wagę z użytkowania w celu jej legalizacji. Do tego przedsiębiorcy wysłano wystąpienie pokontrolne, na które nie otrzymano jeszcze odpowiedzi. Osoby odpowiedzialne ukarano mandatami karnymi z art. 26 ust. 1 pkt 2 ww. ustawy Prawo o miarach na łączną kwotę 300 zł oraz przesłano 2 informacje do właściwego terytorialnie Okręgowego Urzędu Miar.

Materiały z przeprowadzonych kontroli dały/dadzą podstawę do:

• wysłania 2 wystąpień pokontrolnych do kontrolowanych przedsiębiorców z wnioskiem o usunięcie stwierdzonych uchybień;
• wysłania 1 wystąpienia pokontrolnego do producenta z wnioskiem o usunięcie stwierdzonych nieprawidłowości;
• przesłania 1 informacji do właściwego terytorialnie WIJHARS;

Ponadto w związku z ustaleniami kontroli:

• materiały z 2 kontroli skierowane zostaną do Komisji WIIH z wnioskiem o wszczęcie postępowania administracyjnego z ustawy o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych zmierzające do wymierzenia kary pieniężnej;
• zostanie wszczęte 1 postępowanie administracyjne zmierzające do wydania decyzji w sprawie uiszczenia kosztów przeprowadzonych badań laboratoryjnych zakwestionowanego produktu.
•  

Beata Manios- rzecznik Inspekcji Handlowej w Szczecinie
                            Tel. 91 4225239 wew. 36