Informacja o wynikach kontroli prawidłowości oznakowania niebezpiecznych substancji i mieszanin niebezpiecznych, w tym zimowych płynów i koncentratów do spryskiwaczy szyb samochodowych oraz płynów do chłodnic samochodowych, a także prekursorów materiałów wybuchowych

Realizując wytyczne Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów ujęte w programie kontroli Wojewódzki Inspektorat Inspekcji Handlowej w Szczecinie przeprowadził w IV kwartale 2017 r. 5 kontroli.

Kontrolą objęto 5 przedsiębiorców, spośród których:

• 1 prowadził sprzedaż detaliczną na stacji paliw w Baniach,
• 1 prowadził sprzedaż detaliczną w sklepie w Płotach,
• 1 prowadził sprzedaż hurtową w Koszalinie,
• 2 prowadziło sprzedaż detaliczną w hipermarketach w Darłowie i Szczecinie.

Kontrolą objęto łącznie 18 niżej wymienionych partii mieszanin chemicznych stwarzających zagrożenie oferowanych do sprzedaży przez kontrolowanych przedsiębiorców, tj.:

• 6 partii zimowych płynów do spryskiwaczy samochodowych,
• 6 partii płynów do chłodnic samochodowych,
• 2 partie koncentratów płynów do chłodnic,
• 1 partię skoncentrowanego dodatku do paliwa,
• 1 partię płynu hamulcowego,
• 1 partię syntetycznego oleju przekładniowego,
• 1 partię środka do uszczelek.

Nieprawidłowości stwierdzono u 2 przedsiębiorców przy 5 partiach towarów, a dotyczyły one następujących zagadnień:

• niewłaściwego brzmienia zwrotów wskazujących zwroty ostrożności,
• braku podania w oznakowaniu adresu dostawcy,
• braku w oznakowaniu informacji o adresie i adresie e-mailowym, pod którym dostępne są arkusze danych (dot. detergentów).

Ustalenia kontroli, w odniesieniu do poszczególnych punktów programu, przedstawiają się następująco:

Prawidłowość wprowadzania do obrotu i oznakowania wyrobów

1.1 Obowiązek dokonania wymaganej rejestracji substancji oraz obowiązek dostarczania odbiorcy substancji lub mieszaniny wymaganej karty charakterystyki

Sprawdzeniem w powyższym zakresie objęto 18 partii mieszanin chemicznych stwarzających zagrożenie.

Dostawcy ich zgodnie z art. 31 rozporządzenia (WE) Nr 1907/2006 Parlamentu Europejskiego
i Rady z dnia 18 grudnia 2006 roku w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń
i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów (Dz. Urz. UE L z 30.12.2006 r., Nr 396 str. 1 ze zm.) nie mieli obowiązku dostarczać karty charakterystyki, karty te powinny być jednak dostępne na żądanie.

Ustalono, że wszyscy skontrolowani przedsiębiorcy posiadali karty charakterystyki dla objętych kontrolą mieszanin chemicznych stwarzających zagrożenie. Zgodnie z informacjami uzyskanymi od kontrolowanych przedsiębiorców karty charakterystyki dostarczane były dalszym użytkownikom na żądanie z uwagi na to, iż oznakowanie mieszanin chemicznych pozwala użytkownikowi na podjęcie niezbędnych środków dotyczących ochrony zdrowia, bezpieczeństwa i środowiska.

W przedmiotowych kartach charakterystyki podane były informacje o substancjach wchodzących w skład mieszanin, zawierały także numery CAS (oznaczenie numeryczne pozwalające na identyfikację substancji) i numery WE (numer przypisany substancji chemicznej).

1.2. Prawidłowość oznakowania substancji i mieszanin oraz ich opakowań

W czasie kontroli dokonano oceny zgodności oznakowania mieszanin niebezpiecznych
z obowiązującymi przepisami. Wszystkie badane partie mieszanin chemicznych były sklasyfikowane i oznakowane jako mieszaniny chemiczne stwarzające zagrożenie („niebezpieczeństwo” lub „uwaga”) oraz posiadały odpowiedni piktogram GHS określający rodzaj zagrożenia.

W związku z powyższym sprawdzono zgodność oznakowania 18 badanych partii mieszanin chemicznych z przepisami rozporządzenia nr 1272/2008 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18.12.2008 r. w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin, zmieniające i uchylające dyrektywy 67/548/EWG i 1999/45/WE oraz zmieniające rozporządzenie (WE) nr 1907/2006 (Dz. Urz. UE L 353 str. 1 z 31.12.2008 r. ze zm.) – zwanego rozporządzeniem CLP.

Ponadto 6 partii oznakowania zimowych płynu do spryskiwaczy sprawdzono również w oparciu
o przepisy rozporządzenia (WE) Nr 648/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia
31.03.2004 r. w sprawie detergentów (Dz. Urz. UE L104 z 08.04.2004 r. str. 1 ze zm.) z uwagi na to, iż w swoim składzie zawierały detergent.

W wyniku powyższego zakwestionowano oznakowania opakowań 5 partii mieszanin chemicznych stwarzających zagrożenie, tj. 3 partii zimowych płynów do spryskiwaczy samochodowych, 1 partię płynu do chłodnic i 1 partię koncentratu do chłodnic.

Nieprawidłowości stwierdzono u 2 przedsiębiorców:

u pierwszego przedsiębiorcy:

• płyn do chłodnic samochodowych, zawierał zwrot P301+P312+P330 "WPRZYPADKU POŁKNIĘCIA: w przypadku złego samopoczucia skontaktować się z OŚRODKIEM ZATRUĆ/lekarzem. Wypłukać usta" - niezgodny ze zwrotem załącznika IV, tabela 6.2:, gdzie prawidłowe brzmienie zwrotu określono jako zwrot P301+P312 "W PRZYPADKU POŁKNIĘCIA: W przypadku złego samopoczucia skontaktować się z OŚRODKIEM ZATRUĆ lub lekarzem." oraz zwrotem P330 "Wypłukać usta." (zwrotu P301+312 oraz zwrotu P330 nie łączy się);
• koncentrat do chłodnic samochodowych, zawierał zwrot "Przechowywać pod zamknięciem w temp. powyżej -20°" - niezgodny ze zwrotem (brzmieniem) załącznika IV, tabela 6.2 zwrot P235 "Przechowywać w chłodnym miejscu" oraz zwrot "Z odpadami/pojemnikami należy postępować zgodnie z obowiązującymi przepisami lokalnymi/regionalnymi/krajowymi/międzynarodowymi" - niezgodny ze zwrotem (brzmieniem) załącznika IV, tabela 6.1 zwrot P501 "Zawartość/pojemnik usuwać do …zgodnie z miejscowymi/regionalnymi/krajowymi/międzynarodowymi przepisami (do określenia).";
• zimowy płyn do spryskiwaczy, który na opakowaniu jednostkowym nie zawierał wymaganego art. 11 ust. 2, litera c) rozporządzenia (WE) Nr 648/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 31.03.2004 r. w sprawie detergentów (Dz. Urz. UE L104 z 08.04.2004 r. str. 1 ze zm.) adresu e-mailowego podczas, gdy adres e-mailowy dostępny był na stronie internetowej producenta ww. mieszaniny oraz w sporządzonej karcie charakterystyki.

Wprowadzenie do obrotu przez kontrolowanego przedsiębiorcę ww. mieszanin chemicznych stwarzających zagrożenie wbrew przepisowi art. 4 ust. 4 ww. rozporządzenia nr 1272/2008 bez oznakowania sporządzonego zgodnie z tytułem III i IV ww. rozporządzenia jest wykroczeniem określonym w art. 44 ust. 1 ustawy z dnia 25 lutego 2011 r. o substancjach chemicznych i ich mieszaninach (Dz. U. z 2015 r. poz. 1203 z późn. zm.).

Biorąc pod uwagę okoliczności popełnienia wykroczenia (producenci ww. mieszanin wskazali stosowne zwroty wskazujące środki ostrożności odpowiednie dla danej klasyfikacji zmieniając jedynie nieznacznie brzmienie) oraz podjęcie przez kontrolowanego przedsiębiorcę działania zmierzających do usunięcia powyższej nieprawidłowości (przedsiębiorca zwrócił się do dostawcy o uzupełnienie oznakowania), uznano za zasadne zastosowanie wobec sprawcy wykroczenia środka w postaci pouczenia, na zasadzie art. 41 ustawy z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń (Dz. U. z 2015 r., poz. 1094 z późn. zm.);

Ponadto skierowano 2 wystąpienia pokontrolne do producentów ww. mieszanin chemicznych oraz wystąpienie pokontrolne do kontrolowanego przedsiębiorcy z wnioskami usunięcia stwierdzonych uchybień.

Jednocześnie poinformowano Powiatową Stację Sanitarno-Epidemiologiczną o niezgodności ostrzeżeń w karcie charakterystyki z oznaczeniami na etykiecie ww. płynu do chłodnic;

u drugiego przedsiębiorcy:

• zimowy płyn do spryskiwaczy zawierał zwrot o treści: „W PRZYPADKU KONTAKTU ZE SKÓRĄ (lub włosami): natychmiast usunąć/zdjąć całą zanieczyszczoną odzież. Spłukać skórę pod strumieniem wody/prysznicem" – niezgodny ze zwrotem brzmienia załącznika IV, tabela 6.2 kod P303+P361+P353 „W PRZYPADKU KONTATKU ZE SKÓRĄ (lub z włosami): Natychmiast zdjąć całą zanieczyszczoną odzież. Spłukać skórę pod strumieniem wody/prysznicem”, co jest niezgodne z wymaganiami art. 22 ww. rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1272/2008 (zwanego rozporządzeniem CLP). Ponadto ww. mieszanina zaklasyfikowana jako stwarzająca zagrożenie i zawarta w opakowaniu, opatrzona była etykietą nie zawierającą adresu dostawcy, co niezgodne jest z art. 17 ust. 1 litera a) ww. rozporządzenia.
  Przedmiotowa mieszanina były również detergentem i na opakowaniu jednostkowym nie zawierała wymaganego art. 11 ust. 2 litera c) rozporządzenia (WE) nr 648/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 31 marca 2004 r. w sprawie detergentów, adresu i adresu e-mailowego, pod którym dostępny był arkusz danych odnoszący się do art. 9 ust. 3 ww. rozporządzenia, podczas gdy, ustalono, że adres i adres e-mailowy dostępny był na ogólnodostępnej stronnie internetowej producenta ww. mieszaniny oraz w karcie charakterystyki sporządzonej dla ww. mieszaniny.
  Ponadto w oznakowaniu ww. detergentu nie podano informacji odnoszącej się do pełnego adresu osoby odpowiedzialnej za wprowadzenie produktu do obrotu, co niezgodne było z wymaganiami art. 11 ust. 2 litera b) ww. rozporządzenia;
• drugi zimowy płyn do spryskiwaczy oprócz tego, iż został sklasyfikowany przez producenta jw. jako mieszanina stwarzająca zagrożenie również był detergentem i na opakowaniu jednostkowym nie zawierał wymaganego art. 11 ust. 2 litera c) ww. rozporządzenia (WE) nr 648/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 31 marca 2004 r. w sprawie detergentów adresu e-mailowego, pod którymi dostępny był arkusz danych odnoszący się do art. 9 ust. 3 ww. rozporządzenia, podczas gdy ustalono, że adres e-mailowy dostępny był na ogólnodostępnej stronnie internetowej producenta ww. mieszaniny oraz w karcie charakterystyki sporządzonej dla ww. mieszaniny

Wprowadzenie do obrotu mieszanin chemicznych stwarzających zagrożenie wbrew przepisom art. 4 ust. 4 ww. rozporządzenia nr 1272/2008 bez oznakowania sporządzonego zgodnie z tytułem III i IV ww. rozporządzenia, stanowi wykroczenie określone w art. 44 ust. 1 ustawy z dnia 25 lutego 2011 r. o substancjach chemicznych i ich mieszaninach (Dz. U. z 2015 r. poz. 1203 z późn. zm.). Wobec sprawcy wykroczenia zastosowano jw. środek w postaci pouczenia, na zasadzie art. 41 ustawy z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń (Dz. U. z 2015 r., poz. 1094 z późn. zm.).

W związku z powyższymi nieprawidłowościami skierowano 2 wystąpienia pokontrolne do producentów ww. mieszanin chemicznych oraz wystąpienie pokontrolne do kontrolowanego przedsiębiorcy z wnioskami usunięcia stwierdzonych uchybień.

W wyniku sprawdzania prawidłowości oznakowania pozostałych partii mieszanin chemicznych stwarzających zagrożenie stwierdzono, że zostały opatrzone etykietami zawierającymi nazwę, adres i numer telefonu dostawcy, nominalną ilość tej substancji lub mieszaniny w pakunkach udostępnianych ogółowi społeczeństwa, identyfikator produktu określony w art. 18 rozporządzenia, piktogramy określające rodzaj zagrożenia (zgodnie z art. 19), hasła ostrzegawcze (zgodnie z art. 20), zwroty wskazujące rodzaj zagrożenia (zgodnie z art. 21) i odpowiednie zwroty wskazujące środki ostrożności (zgodnie z art. 22).

Etykiety ww. mieszanin zostały sporządzone się w języku polskim zgodnie z wymaganiami art. 17 ust. 2 ww. rozporządzenia i zawierały szczegółowe informacje umożliwiające identyfikację mieszaniny, odpowiednie piktogramy określające rodzaj zagrożenia, odpowiednie hasła ostrzegawcze, odpowiednie zwroty wskazujące rodzaj zagrożenia i odpowiednie zwroty wskazujące środki ostrożności.

Ponadto ww. etykiety były trwale przytwierdzone do powierzchni opakowania bezpośrednio zawierającej mieszaninę i umożliwiały odczytanie ich treści w poziomie, gdy pakunek jest ustawiony w typowy sposób. Kolor i układ każdej etykiety dobierano w taki sposób, by piktogram określający rodzaj zagrożenia był wyraźnie widoczny. Powyższe zgodne było z wymaganiami art. 31 ust. 1 i 2 ww. rozporządzenia.

Opakowania objętych kontrolą mieszanin chemicznych stwarzających zagrożenie spełniały wymogi określone w art. 35 ust. 1 rozporządzenia nr 1272/2008 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18.12.2008 r. w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin, zmieniające i uchylające dyrektywy 67/548/EWG i 1999/45/WE oraz zmieniające rozporządzenie (WE) nr 1907/2006.

Ponadto w myśl przepisu art. 35 ust.2 ww. rozporządzenia opakowania tych produktów nie miały kształtu ani nie były zaprojektowane w sposób, który stwarza prawdopodobieństwo przyciągnięcia uwagi dzieci, wzbudzenia ich ciekawości lub wprowadzenia w błąd konsumentów. Nie wyglądały, ani nie były zaprojektowane w sposób podobny do opakowań środków spożywczych, pasz dla zwierząt lub produktów leczniczych lub kosmetycznych, co mogłoby wprowadzić w błąd konsumentów.

Opakowania 18 partii mieszanin chemicznych stwarzających zagrożenie nie podlegały wymaganiom przepisów sekcji 3.1.1. załącznika II do rozporządzenia CLP (dotyczące opakowań wyposażonych w zamknięcia utrudniające otwarcie przez dzieci). Natomiast przepisom sekcji 3.2.1. ww. załącznika (dotyczące opakowań wyposażonych w wyczuwalne dotykiem ostrzeżenie o niebezpieczeństwie) podlegało opakowanie jednej partii mieszanin chemicznych stwarzających zagrożenie. W powyższym zakresie nie stwierdzono nieprawidłowości.

1.3 Zimowe płyny do spryskiwaczy samochodowych – badania laboratoryjne w zakresie zawartości metanolu

Wojewódzki Inspektorat Inspekcji Handlowej w Szczecinie nie pobierał do badań laboratoryjnych prób zimowych płynów/koncentratów do spryskiwaczy samochodowych w zakresie zawartości metanolu.

1.4. Płyny do chłodnic samochodowych oraz płyny/koncentraty do spryskiwaczy szyb samochodowych – badania laboratoryjne w zakresie stopnia krystalizacji

W toku kontroli do badań laboratoryjnych w zakresie stopnia krystalizacji pobrano 2 próbki płynów do chłodnic i 1 próbkę zimowego płynu do spryskiwaczy samochodowych.

W wyniku przeprowadzonych badań laboratoryjnych przez Specjalistyczne Laboratorium Badania Paliw i Produktów Chemii Gospodarczej UOKiK w Bydgoszczy stwierdzono, że badane próbki były zgodne pod względem zbadanego wskaźnika z deklaracją producenta na opakowaniu.

Przestrzeganie obowiązku informowania konsumentów o odpadach opakowaniowych produktów

W celu sprawdzenia przestrzegania przepisu art. 41 ustawy z dnia 13.06.2013 roku o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi (Dz.U. z 2016 r., poz. 1863 ze zm.), sprawdzono czy właściwe miejscowo urzędy marszałkowskie, dla siedzib przedsiębiorców wprowadzających do obrotu mieszaniny chemiczne w opakowaniach, uruchomiły rejestr, o którym mowa w art. 49 ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r.
o odpadach (Dz.U. z 2016 r., poz. 1987 ze zm.). W wyniku podjętych działań ustalono, że przedmiotowe urzędy marszałkowskie m.in. w Warszawie, Poznaniu, Szczecinie i Katowicach nie uruchomiły przedmiotowego rejestru.

W miejscu sprzedaży produktów w opakowaniach stwierdzono, że kontrolowani przedsiębiorcy uwidocznili informacje w zakresie: dostępnych systemów zwrotu, zbierania i odzysku w tym, recyklingu, właściwego postępowania z odpadami opakowaniowymi oraz znaczenia oznaczeń stosowanych na opakowaniach, zgodnie z art. 42 ww. ustawy.

Przestrzeganie okresów trwałości – przydatności do użycia

Kontrolą w zakresie przestrzegania okresów trwałości - przydatności do użycia towarów oferowanych do sprzedaży objęto 17 z 18 partii mieszanin chemicznych stwarzających zagrożenie.

W badanym zakresie nie stwierdzono nieprawidłowości.

Prekursory materiałów wybuchowych

Sprawdzono przestrzeganie przepisów art. 4 ust. 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 98/2013 z dnia 15.01.2013 r. w sprawie wprowadzania do obrotu i używania prekursorów materiałów wybuchowych (Dz. Urz. UE L 39 str. 1 z dnia 09.02.2013 r.).

W powyższym zakresie kontrolą objęto 18 partii mieszanin chemicznych stwarzających zagrożenie. Na podstawie informacji o substancjach wchodzących w skład mieszanin chemicznych, zamieszczonych na opakowaniach mieszanin chemicznych, jak i w kartach charakterystyki stwierdzono, że przedmiotowe mieszaniny chemiczne nie zawierały substancji wymienionych w załączniku I do wyżej wymienionego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 98/2013 z dnia 15.01.2013 r. w stężeniu wyższym niż stężenie graniczne podane w tym samym załączniku.

Wykorzystanie ustaleń

Materiały z przeprowadzonej kontroli dały podstawę do:

• zastosowania dwóch pouczeń wobec dwóch przedsiębiorców na zasadzie art. 41 Kw za popełnienie wykroczenia z art. 44 ust. 1 ustawy z dnia 25 lutego 2011 r. o substancjach chemicznych i mieszaninach wobec dwóch przedsiębiorców,
• skierowania wystąpień pokontrolnych do 4 producentów z wnioskami o usunięcie stwierdzonych nieprawidłowości,
• skierowania 2 wystąpień pokontrolnych do kontrolowanych przedsiębiorców z wnioskami usunięcia nieprawidłowości,
• przesłania pisma informującego do Powiatową Stację Sanitarno-Epidemiologiczną.

Beata Manios - rzecznik Inspekcji Handlowej w Szczecinie
Tel. 0-91 4225239 wew. 36